İstanbul metrolarında yürüyen merdiven arızaları, İETT otobüslerinin arızalanması, kısalan İETT otobüs hatları gibi ulaşımdaki aksamalar İstanbulluların gündemini sıklıkla oluşturuyor. İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu ve grubu, bu aksaklıklarla ilgili eleştirilerle karşılaşıyor.
Bu durum İBB Meclisi gündeminde sıklıkla tartışma konusu oluyor. Son olarak AK Parti İBB Meclisi Hukuk Komisyonu Başkanı Muhammet Kaynar, söz konusu arızalarla ilgili bir rapor hazırladı. Kaynar’ın hazırladığı rapora göre İETT otobüslerinde arıza bir yılda yüzde 60’a yakın arttı.
Kaynar’ın hazırladığı rapor başta olmak üzere İBB’ye yöneltilen eleştirileri, gece hayatının oldukça hareketli olduğu kentte seferlerin 00.00’da bitmesi gibi sorunları CHP’nin Ulaşımdan Sorumlu Grup Başkanı Günay Özcan’a sorduk.
Geçtiğimiz günlerde İBB Meclisi Hukuk Komisyonu Başkanı Muhammet Kaynar, İETT otobüslerinde arızaların bir yılda yüzde 60’a yakın arttığını açıkladı. AK Parti dönemine kıyasla belediye otobüslerinin, metroların, metrobüslerin arıza oranlarında nasıl bir tablo görüyorsunuz?
AK Parti döneminde metrobüs hattında 12 metrelik küçük otobüsleri işlettiler. Ama şu anda aslında metrobüsü biz çalıştırıyoruz. AK Parti döneminde alınan araçlar çöpte çürüyor. 50 tanesi alındı. Bir tanesi 1 milyon 265 bin euroya satın alındı. Bugünkü kur ile 32 milyon 257 bin lira ediyor. Bu otobüsler 225 kişi taşıyor. Bunlar yokuş çıkamadıkları ve İstanbul’a uygun olmadıkları için çürüyorlar. İstanbul Yeditepe diye bir müzik var. Arkadaşlar İstanbul’un Yeditepe olduğunu düşünmeden bu araçları aldılar. İstanbul’u pek bilmezler.
Bir de bizim yaptığımız metrobüsler var. 160 tanesi hatlarda kullanılıyor. Otokar ve Akia’dan 500 bin euroya aldık. Aldığımız araçlar yokuş çıkabiliyor, 280 kişi taşıyabiliyor, kapıları dışarı açılıyor, metrobüs sınırına çok uygun ve 25 metre uzunluğunda. Satın aldıkları araçlar düz yollarda çalışmıyor. Göreve geldiğimizde 520 tane metrobüs vardı. Şu anda 696 metrobüs aracı var. İkincisi 2 bin 531 İETT otobüsümüz var. 13 metrelik 150 araç daha ekleyeceğiz. Bu araçlar ocak ayında hizmete girecek. 62 metrobüsü İstanbul’un hizmetine sunacağız. Bu önümüzdeki aylarda gerçekleşecek. Görevi aldığımıza göre yüzde 50 yenilenecek. Adalarda kullanılan adabüsler de var. Geldik fayton uygulamasını bitirdik. Bugün Adalar’daki araç sayısı 170.
Arızaya gelince, hep aynı şeyleri tekrarlıyorlar. Onlara her zaman cevap veririz. 10 bin kilometrede İETT otobüslerinin arıza sayısını anlatayım. Özel halk otobüsleri dahil değildir. 2018’de 10 bin kilometrede arıza yapan İETT otobüsleri 3,4 iken 2022’de bu 3,2’ye düştü. Arıza sayısını fiilen azalttık. Peki bunu nasıl yaptık? On garajımıza araç muayene istasyonları kurduk. AK Parti döneminde bunlar yoktu. Araçlar başta fren testi ve far ayarı olmak üzere 385 kritere göre test edilmektedir. Bu sayede arıza sayısını azaltmış oluyoruz.
Görüştüğümüz birçok kişi bu arızaların önceki yıllarda bu kadar şiddetli olmadığını savunuyor. Yerel seçimlere az bir süre kala bu tür aksaklıklar daha mı görünür hale geliyor? Sizce bunun sebebi nedir?
Arızalanan ve çekilen özel halk otobüsleri beyaz plakalı araçlardır. Kamu hizmeti özel bir şirket tarafından yapılır. Bunun da başarısız olmasını istemiyoruz. Ancak esnaf özenli hareket edemiyorsa, yepyeni kesintileri kullanamıyorsa ve sıkıntı yaşıyorsa bundan İBB sorumlu olabilir mi? Algı oluşturmaya çalışıyorlar. Yanlış. Bu bir algı oyunu. 300 metrobüs aracını almamıza izin vermediler. ‘Aman efendim, bize aldırış etmediler’ demedik. Her görülen sarı araç İETT aracı değildir. Özel halk otobüsleridir.
Fotoğrafını gösterdiğimiz arızalı otobüs Günay Özcan.Toplantıdan üç gün önce Şişli’de arızalanan ve çekiciyle tamire götürülen bir İETT otobüsünü fotoğrafladık. Özcan’ın arıza yapan araçların beyaz plakalı özel halk otobüsleri olduğunu söylemesi üzerine fotoğrafını çektiğimiz aracı sorduk. Özcan, “Hepsi bu kadar. Normal” diye yanıt verdi.
Ekrem İmamoğlu, Kasım 2020’de 300 kredili metrobüs almak için İBB Meclisi’nden onay aldı. Ancak bu proje Cumhurbaşkanlığı tarafından yatırım programına alınmadı. Bu nedenle İstanbul için yeni otobüs ve metrobüs alınmadı. Bu arızalar ulaşım araçlarının yenilenmesi için başvurulan kredinin merkezi yönetime takılıp kalmasından sonra mı oluştu?
Araç almak istedik. AK Parti ve CHP kümelenmesinde oybirliğiyle kabul edildi ama Cumhurbaşkanı yatırım listesine almadığı için dış kredi kullanamıyoruz. Dolayısıyla aracın yaş ortalaması yükseliyor. Bu nedenle, daha fazla arıza meydana gelir. Bundan kaçınmanın bir yolunu bulduk. Muayene istasyonları kurduk. Orijinal modülü kullanıyoruz. Bizi bloke ediyorlar bahanesinin arkasına saklanmadık. Engellemeye çalışıyorlar ama yapamıyorlar. Göreve geldikten sonra 200 metrobüs yeniledik. 520’den almıştık, şimdi 696’ya çıkardık. Ben sigorta eksperliği yapıyorum bu yüzden orijinal kesim kullanıyoruz. Makina Mühendisleri Odası 2020’de İBB ile anlaşmalı olarak garajlara gitti, AK Parti döneminde kalan İETT bakiyesini çıkardı, tam bir facia oldu. Bir ton eksikti. Kullanılan modül kalitesi de çok düşüktü.
Engelleri, düşük süratli masrafıdır. Abarttıkları gibi değil. Özel Halk Otobüslerinde esnaf modül satın almakta zorlanıyor. Yakıt almakta zorlanıyor. Arabasını yenilemekte zorlanıyor. Hayat pahalılığı bu kadar yüksek olunca bu insanlar yeni araç almakta ve bakım için orijinal kesim kullanmakta zorlanıyor. Bu da özel halk otobüslerinin arızalarını artırıyor. Pandemi döneminde temas kapatma noktasına geldiler. İstanbul’da ulaşım duracaktı. İstanbul’da pandemi döneminde ulaşım durmasın diye ‘Eksiklerinizi tamamlayacağız, size gelir sağlayacağız, İstanbul’da trafik durmasın, esnafımız mağdur olmasın’ dedik. Bu kişiler hayat pahalılığından araçlarını yenileyemiyorlarsa, araçlarında orijinal modüller kullanamıyorlarsa, yakıt almakta zorlanıyorlarsa bunun sorumlusu İBB olabilir mi? Arkadaşlar eksikliklerini anlatıyor. Ülkeyi kim yönetiyor? Araba fiyatları ve modül fiyatları bu kadar değerliyse sebebi kim? Kendilerinden şikayet ederler. AK Parti dönemine göre kusur sayısı azaldı.
Günay Özcan, İBB Haliç Altınboynuz Sosyal Tesisleri’nde sorularımızı yanıtladı.Taksim, Mecidiyeköy gibi ana arterlerdeki aktarmalarda insanlar sıklıkla yürüyüş yollarının ve merdivenlerin bozulmasına tanık oluyor. Bire bir yerlerle devam eden ve hiç bitmeyen bir bakım çalışması var. Çözülmemiş bu sorunların kaynağı nedir? Nüfus yoğunluğu düşünüldüğünde alt yapı yeterli değil mi?
Göreve geldiğimizde devraldığımız metro ve tramvaylar için yürüyen merdiven sayısı 1236 idi. 2023 yılında bu sayı 1700’e çıktı. Çünkü beş metro hattı açtık. Sayı ne kadar yüksek olursa, başarısızlık oranı o kadar yüksek olur. AK Partili arkadaşlar istasyon istasyon dolaşıp bir ekip arızaları gazetelere bildiriyor. Metrolar bir şehrin gelişimi açısından ele alınır ve uzun vadeli planlanır. Metroyu yapan akıl şöyle düşünür: İleride bu sınırı kullananların sayısı artacağı için şehrin gelişme noktalarından farklı çıkışlar koyduk. Bu mekanlarda kullanım sayısının az olması ve ekstra bir maliyetin olmaması için bu kapılar kapalı tutulmaktadır. AK Parti döneminde de böyleydi, bu dönemde de böyledir. Hiçbir şey değişmedi. İstanbul Havalimanı’nı yaptıklarında çok övdüler. Havalimanında 25-30 tane bando var diyelim. Bir kez çalışmayan dört kasetin fotoğrafını çektim. Bunları Meclis’te gösterdim. 25 kişiden dördü çalışmıyor ama İstanbul’da 1700 yürüyen merdiven çalıştırıyoruz. Gidiyorsun, nerede bir kusur varsa onu vuruyorsun. Önce kendine bak. Tam bir başarısızlık.
İstanbul’da bazı otobüs hudutlarının güzergâhlarının kısaltılması da eleştiri konusu oldu. Rota değişikliğini ve hat kısaltmayı nasıl düzenliyorsunuz?
Amacımız İETT’yi yani lastik tekerlekli ulaşımı kopyalamak değil. Hizmet alanını genişletmek de değil. Bizim asıl amacımız, mantığımız bu. İstanbul’da ulaşımda lastik tekerlekli araçların payını azaltmak istiyoruz. Görevi devraldığımızda lastik tekerlekli araçların seyahatteki payı yüzde 60 civarındaydı. Bugün yüzde 53. Yüzde 7 azalma var. Bu nasıl düştü? Çünkü 46,2 kilometrelik beş metro hattını hizmete açtık. Raylı sistem yapmak istiyoruz. Deniz taşımacılığının payını da artırmak istiyoruz. Amacımız İETT’yi büyütmek değil, toplu ulaşımdaki payını azaltmak. Bu sadece İETT için değil, minibüs için de geçerli. Minibüsten taksiye çeviriyoruz. Çünkü raylı sistemleri açıyoruz, minibüsleri açtığımız için o hatta gerek yok.
İstanbul, hareketli bir gece hayatı olan bir şehirdir. Bu yüzden binlerce insan geceleri çalışıyor. Ancak otobüs ve metro (metrobüs ve hafta sonları hariç) saat 00.00’a kadar sefer düzenlemektedir. Ancak gece vardiyasında veya Beşiktaş, Taksim gibi gece eğlencelerinin merkezi olan yerlerde çalışanlar evlerine ulaşımda zorluk yaşıyor. Gece 04:00’e kadar hareketli olan İstanbul için yeni bir düzenleme gündeminiz var mı?
Görev yerine vardıktan sonra metrobüsler gece geç saatlere kadar çalışmaya başladı. Bir de Adalar bölgesi var. İlgili il hudutlarında gece geç saatlere kadar hizmet verilmektedir. Metrolarla ilgili bazı özel günlerde süre uzatılıyor. Ancak bir uygulama için her zaman tartışılabilir ve müzakere edilebilir.
Topkapı-Mescid-i Selam tramvay hattı için talep var. Geceleri yüzlerce insan otobüs durağında bekliyor. İBB’ye defalarca yazdılar. İBB, tramvayın gece gürültü yaptığı gerekçesiyle o hattı kabul etmiyor. Bununla birlikte, her yarım saatte bir en az bir otobüs seferinin yerleştirilebilmesi için orta analiz talebi de vardı. Bunun için çalışacak mısınız?
Bunu not alıyorum. Tartışmaya ve diyaloğa açığız. İlgili yerlere ileteceğim. Bu, Kişisel Meclisin görevidir ve ben bu görevi yerine getireceğim. Gidip yerinde görebilirim. Durumu öğreneceğiz.
Mahmutbey-Mecidiyeköy metro hattında kısa vagonlar kullanılıyor. Bu nedenle sabah saatlerinde duraklarda üçüncü ya da dördüncü metronun gelmesini bekleyenler var…
Her araç yurt dışından alındığı için çok büyük maliyetler istenmektedir. Alımlar için belirli bakanlıklardan personel onayı alınması gerekiyor. Onaylar verildikten sonra bile yurt dışından kredi almak zaman alıyor. Kredi mevcut olmasına rağmen bu araçların üretimi ve teslimi belirli bir süreyi almaktadır. Bununla ilgili girişimlerimiz var. Yerli araç yapma projemiz var. Onu da başlattık. Önümüzdeki günlerde yerli araç yapmayı planlıyoruz. Yerel analizler üretmeye çalışıyoruz. Ama biz yurt dışından almaya devam edeceğiz. Bakanlıklardan onay almak için uzun süre bekledik.
İstanbul’da şu anda toplu taşıma araçlarında şoför olarak çalışan kaç kadın var?
114 kadın şoför istihdam ettik. İstanbul’un alışılagelmiş vitrinleri bunlar. Çünkü İETT otobüsünü kullananlar kadın şoförleri görünce çok popüler tepkiler veriyor. Bu önemsediğimiz bir şey. Cinsiyet eşitliğini savunuyoruz. Kadın kadın olmaz diyenlere rağmen İBB kadınlarla büyüyor. AK Parti döneminde değildi. İETT’de kadın şoför yoktu. Ama bu dönemde.
İstanbul çok fazla göç alan bir şehir. Göçün İstanbul’a etkisi nasıl?
Bizim hesaplarımıza göre resmi rakamlara göre İstanbul’da 1.3 milyon göçmen var. Bunu aksi için söylemiyorum ama bir gerçek var. Şehrin altyapısı da var. Nüfusa göre hazırlanır. Buna göre hizmetler verilmektedir. Hesaplamalarımıza göre İstanbul’da 19,3 milyon kişi su kullanıyor. Ayrıca İstanbul canlı bir yer. Çevre illerden de gelen çok sayıda insan var. Bu da İstanbul’un bütün altyapısını zorluyor. Ulaşımı da zorlaştırıyor. Bunu fark ettin. Böyle plansız bir göç hiçbir şeyi kaldırmayacaktır. Hatalı dış politikalarının sonuçlarıyla karşı karşıyayız. İstanbul’da bir kriz var. İstanbul’da da bir mülteci krizi var ve belediye bu krizi yönetmeye çalışıyor.
Murat Ağırel’in ‘Ganimet’ kitabı ve sayfalarının ortasında notlar var. Sanırım kitap hakkında bir açıklama yapacaksın…
Evet, bir mesajım olacak. AK Partililer İBB’de yolsuzluk olduğunu söylüyor. Bir de kontrol raporu yazdılar. Algı oluşturmaya çalışıyorlar. Murat Ağırel, Sayıştay belgeleriyle ‘Yağma’ kitabını ortaya koydu. Bu kitabın 19. sayfasında Kuzey Marmara Otoyolu’nu anlatıyor. Devlet ve şirketler arasında bir mutabakat zaptı imzaladılar. Geçiş garanti numaraları verilir. 2020-2028 yılları arasında Kuzey Marmara Otoyolu’nun Kınalı Odayeri kesiminden 638 milyon 94 bin 95 araç geçecek. Oradan o kadar araç geçmezse üstünü Hazine kasasından ödüyoruz. Yani bizim vergimizle ödeyecekler. Yine otoyolun Kurtköy-Akyazı kesiminden 2020 ve 2027 ortasında 699 milyon 41 bin geçiş yapılacağı garanti ediliyor. Bunu da eklediğimizde 1 milyar 338 milyon araç yapıyor. TÜİK’in 2022 verilerine göre Türkiye’deki araç sayısı 13 milyon 781 bin 610… Verdiğimiz transit garantisi 1 milyar 338 milyon. Yani Türkiye’deki tüm araçlar 97 kez geçse bile taahhüdü yerine getiriyor. Geçiş garantisi dünyadaki tüm araç sayısından fazladır. 2020’de ödenen paraya baktım, 1.7 milyar dolar. Bu şirketlere yeniden 79 milyar 639 milyon lira ödeme yapılması planlanıyor. Devlet kasasından karşılanacak. AK Parti kümesine tavsiyem onlara da sahip çıksınlar. Yozlaşmış diyorlar, kişi işini biliyor. Onlar hakkında ‘Yağma’ adlı bir kitap yazılıyor. Bu bahiste bize akıl ve suç verecek son insanoğlu.
Her yere tünel yapacaklarını söylediler. Haliç’in altından geçecek dediler. Kaynakların etkin ve verimli kullanılmasından bahsediyorlar ama her yere tünel yapacakları için acayip işlerin peşine düşüyorlar. Planlamadan da anlamıyorlar. Her yerde tüp değiştireceğiz diyorlar. Unkapanı Köprüsü, İstanbul’un en belalı yerlerinden biridir. 25 yıldır görevdeler. Unkapanı Köprüsü bakımsızlıktan neredeyse yıkılacak, tadilat yapmıyorlar. Neden biliyor musun? ‘Haliç’in altından tüp geçit yapacağız, düzenlemeyi ona göre yapacağız’ denilerek o köprü neredeyse yıkılıyordu. Unkapanı Köprüsü’nü yeniledik. Ulaşımdan anlamıyorlar. Neden anlamadıklarını söyleyeyim. İkide bir proje yaptık, plan yaptık diyorlar. Planlarına hayran kaldım. Mesela bir sınır planladılar, Vezneciler – Sultangazi metro sınırı. Metro sınırı Fatih’ten geçecek. Burada bir durak var. Durağın çıkışı bir ilkokulun bahçesine çıkıyor. Milli Eğitim, ‘Benim okulumun bahçesine metro yapamazsınız’ diyerek itiraz etti. Planlarınız böyle planlardır.
